با فرانچایز نیازی به شروع از صفر نیست. در دنیای امروزی که میدان رقابت سنگینی بین کسب‌وکارهای مختلف وجود دارد، دیده شدن، به سود رسیدن و رشد کردن به کاری زمان‌بر و دشوار تبدیل شده است اما با استراتژی فرانچایز این مشکلات از راه برداشته می‌شوند. اگر به فکر سرمایه‌گذاری، شروع یک کسب‌وکار یا راه‌اندازی بیزینس و در مجموع رشد سریع هستید، فرانچایز راه‌حل شما است. اما دقیقاً فرانچایز چیست؟ فرانچایزی و فرانچایزر کیست؟ این استراتژی چه انواع و منفعتی دارد؟ در ادامه تمامی جوانب این سؤالات را مورد بررسی قرار خواهیم داد. برای آشنایی کامل با فرانچایز با ما همراه باشید.

 

فرانچایز چیست؟

به طور کلی منظور از فرانچایز یک استراتژی یا قرارداد خاص است که بر اساس آن یک کسب‌وکار بزرگ یا بیزینس مادر، مجوز فروش محصولات برند خود یا ارائه خدمات با نام برند خود را به یک گروه یا یک فرد ارائه می‌کند. در واقع فرانچایز قراردادی است که بر اساس آن، فرانچایز گیرنده مجوز و پروانه کسب فعالیت به عنوان زیرشاخه یک مجموعه بزرگ را دریافت می‌کند. نکات کلیدی فرانچایز که به شما برای درک بهتر این مسئله کمک می‌کنند، این موارد را شامل می‌شود:

 

• بسیاری از فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و کافه‌های زنجیره‌ای به این طریق فعالیت دارند. برای مثال استارباکس را به عنوان یک فروشنده قهوه بزرگ در نظر بگیرید. این برند سرشناس به صورت جهانی دارای شهرت و شعبه است. بسیاری از شعبه‌های آن فرانچایز به حساب می‌آیند و در واقع با محصول، برند و تحت عنوان این برند فعالیت دارند.

 

• زمانی که یک فرد یا گروه قصد شروع کسب‌وکار یا سرمایه‌گذاری مطمئن را دارند، با فرانچایز حق فعالیت تحت نظر یک برند، مجموعه، فروشگاه یا تولیدکننده شناخته شده را خریداری می‌کنند. برند مادر در ازای این کار سود و منافع خاصی را به دست می‌آورد و فرانچایز گیرنده هم به منافع دیگری دست پیدا می‌کند.

 

• عبارت فرانچایز یک عبارت فرانسوی به معنای آزاد کردن یا آزادسازی است.

 

• منظور از فرانچایز گیرنده همان سرمایه‌گذار یا فردی است که قصد دریافت حق بهره‌برداری، ارائه خدمات، فروش محصول و پخش یا توزیع برند مورد نظر را دارد. به فرانچایز گیرنده فرانچایزی هم گفته می‌شود.

 

• منظور از فرانچایز دهنده همان صاحب کسب‌وکار، برند، ارائه‌دهنده اصلی خدمات یا کسب‌وکار مادر است که طبق قوانین و قرارداد خاصی مجوز فعالیت تحت عنوان خود را به برند دیگری ارائه می‌دهد.

 

• در مجموع قراردادهای فرانچایز هم به سود فرانچایز دهنده هستند و هم فرانچایز گیرنده که البته این مسئله به نوع قرارداد هم بستگی دارد. جنبه‌های مختلف این مزایا و انواع را جداگانه بررسی می‌کنیم.

 

انواع فرانچایز چیست؟

انواع مختلفی دارد که وابسته به نوع مجوز و قرارداد با یکدیگر تفاوت دارند. به طور کلی رایج‌ترین این انواع ۵ مورد زیر را شامل می‌شود:

 

فرانچایز تک واحدی

فرانچایز تک واحدی رایج‌ترین و ساده‌ترین نوع از انواع فرانچایز به شمار می‌رود. در این نوع فرانچایزر یا فرانچایز دهنده حق احداث و راه‌اندازی نوعی نمایندگی یا شعبه را به فرانچایزی می‌دهد.

در این شرایط فرانچایز گیرنده باید شخصاً هزینه‌های تأسیس فروشگاه یا ارائه خدمات را به عهده بگیرد و به عبارتی سرمایه‌گذاری برعهده خود فرانچایزی است. همچنین وظیفه مدیریت بیزینس و تمامی کارها برعهده خود فرانچایز گیرنده است و در واقع فرانچایز دهنده تنها حق استفاده از علامت تجاری و اعتبار برند یا مجموعه را ارائه می‌دهد.

 

فرانچایز چند واحدی

در نوع قبلی، فرانچایز گیرنده تنها حق افتتاح یک مجموعه را داشت. در این نوع از فرانچایز، همان‌طور که می‌توان از نام آن حدس زد، فرانچایز دهنده حق تأسیس چند شعبه یا مجموعه را تحت عنوان برند خود به فرانچایز گیرنده ارائه می‌دهد.

برای مثال کسی که قصد تأسیس چند شعبه با نام مک دونالد را دارد، باید فرانچایز چند واحدی را انتخاب کند. این چند واحد باید در لوکیشن‌های مشخصی که در قرارداد ذکر می‌شوند، تأسیس شوند. فرانچایز گیرنده همچنین باید از توانایی و هزینه‌های لازم برای تأسیس و مدیریت این چند شعبه برخوردار باشد.

 

فرانچایز محصول

فرانچایز محصول یا فرانچایز پخش و توزیع نوع دیگری است که کاربرد زیادی در بازار کسب‌وکار دارد. با این نوع فرانچایز شما می‌توانید بدون نیاز به هزینه تولید، محصولات برند یا تولیدکننده دیگری را به فروش برسانید. در واقع این نوع فرانچایز ارائه مجوز برای نوعی خرده‌فروشی محصولات به حساب می‌آید.

فرانچایز محصول از جوانب مختلفی به سود هر دو طرف قرارداد خواهد بود. برای مثال فرانچایز دهنده به فروش بیشتر می‌رسد و فرانچایز گیرنده هم بدون نیاز به هزینه برای تبلیغات، زودتر به سود می‌رسد. از مثال‌های آن می‌توان به برندهای سرشناس و بزرگ تولید لوازم الکترونیکی و تجهیزات آی‌تی اشاره کرد که محصولات برند خود را از این طریق به طور گسترده عرضه می‌کنند.

 

فرانچایز منطقه‌ای

در این نوع از مجوز و حق امتیاز، صاحب یک کسب‌وکار اجازه زدن یک شعبه در منطقه‌ای خاص را به فرانچایز گیرنده می‌دهد. البته این مدل بیشتر به فرانچایز مولتی یونیت یا چند گانه شباهت دارد. بر اساس این قرارداد، امکان تأسیس چند شعبه در یک منطقه از پیش مشخص شده یا شهر خاص وجود دارد.

این نوع فرانچایز برای رستوران‌ها، کافه‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای کاربرد بسیاری دارد. به این ترتیب صاحبان کسب‌وکارها می‌توانند به‌آسانی و با دردسر کمتر در مناطق بیشتری شناخته شوند و برند خود را گسترش دهند.

 

فرانچایز مستر

فرانچایز مستر نوعی گسترده و بزرگ به حساب می‌آید که اجازه استفاده و بهره‌برداری از نام، محصولات و خدمات یک برند خاص را در ابعاد گسترده‌تری در اختیار فرانچایز گیرنده قرار می‌دهد. با این نوع در واقع امکان گسترش کسب‌وکار در حوزه یک کشور یا قاره وجود دارد و محدودیت جغرافیایی وجود ندارد. فعالیت مک دونالد در کشورهای مختلف جهان را می‌توانیم مثال خوبی برای این نوع اعطای نمایندگی معرفی کنیم.

در این فرانچایز، فرانچایز گیرنده حق اعطای فرانچایز، تأسیس شعب گوناگون و فعالیت گسترده را دارد. البته در ازای آن باید فعالیت خود همچون ارائه خدمات یا فروش محصول را مشابه با فرانچایز دهنده یا کسب‌وکار مادر پیش ببرد. در واقع فرانچایز گیرنده خود به نوعی فرانچایز دهنده تبدیل خواهد شد.

 

فرانچایز سرمایه‌گذاری

فرانچایز سرمایه‌گذاری می‌تواند ساده‌ترین و بهترین نوع برای افراد و گروه‌هایی باشد که می‌خواهند با کمترین میزان دردسر یک کسب‌وکار راه بیاندازند. در این راستا فرانچایز گیرنده باید دارای منابع مالی به نسبت زیادی باشد و به همین دلیل در اغلب موارد متشکل از گروهی از سرمایه‌گذاران است.

در این نوع از استراتژی به طور معمول فرانچایز گیرنده باید دارای یک تیم مدیریت و برنامه‌ریزی باشد تا امور به شکل بهتری پیش بروند. البته جدا از این مسئله، به دخالت در امور فروش، توزیع، ارائه خدمات و در مجموع درگیری در امور روزانه کسب‌وکار نیازی ندارد. به عبارتی تنها پرداخت هزینه‌ها، سرمایه‌گذاری و دریافت سود در قرارداد آن‌ها است و سایر اقدامات و فعالیت‌ها برعهده خود کسب‌وکار مادر است.

 

مزایای فرانچایز چیست؟

همان‌طور که اشاره کردیم، فرانچایز می‌تواند برای هر دو طرف قرارداد منافع و مزایای بسیاری را به دنبال داشته باشد. در واقع یک بازی دو سر برد است که به هر دو طرف به نحوی سود می‌رساند. در نتیجه در مقایسه با راه‌اندازی کسب‌وکار جداگانه و مستقل برای افراد مزایا و دردسرهای کمتری دارد. به طور کلی می‌توانیم این مزایا را برای هر دو طرف به صورت جداگانه شرح دهیم که نکات و توضیحات زیر را در برمی‌گیرد:

 

مزایای فرانچایز برای فرانچایز گیرنده

گاهی فرانچایز برای فرانچایز گیرنده مزایا و منافع بیشتری به دنبال دارد. وابسته به نوع قرارداد و توافق طرفین، منافع زیادی می‌توانند شامل حال فرانچایز گیرنده یا فرانچایز گیرنده‌ها شود که مهمترین آن‌ها شامل این ۷ مزیت است:

 

1. با خرید فرانچایز خرید قدرت را انجام می‌دهید.

به طور معمول خرید فرانچایز از برندهای بزرگ و شناخته‌شده انجام می‌شود. برای مثال همان برند سرشناس استارباکس را در نظر بگیرید که در سطح جهان مشتری و طرفدار دارد. چنین برندهایی، برندهایی قدرتمند و قوی به حساب می‌آیند. در نتیجه زمانی که فرانچایز چنین برندهایی را به عنوان فرانچایز گیرنده خریداری کنید، به چنین قدرتی دست پیدا می‌کنید.

به این شکل کسب‌وکار شما هم به همان اندازه شناخته‌شده، معتبر و سرشناس خواهد بود. البته در ایران هم برندهای سرشناس و بزرگی به این صورت وجود دارند که جداگانه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

 

2. ریسک کمتری را متحمل می‌شوید.

همه افراد به‌خوبی می‌دانند که راه‌اندازی یک مجموعه، فروشگاه، برند و تولیدی هرچند کوچک، ریسک و استرس بسیار زیادی را به همراه دارد. احتمال شکست در این راه هم زیاد است و هر فردی به سادگی موفق نخواهد شد. اما با خرید فرانچایز ریسک شما کمتر خواهد شد چراکه از صفر شروع نمی‌کنید. به عبارتی دیگر نگران به سود رسیدن کسب‌وکار نخواهید بود و در واقع از قبل شناخته‌شده و دارای مشتریان خاص خود هستید.

 

3. سریع‌تر به سوددهی می‌رسید.

همان‌طور که می‌دانید، اغلب کسب‌وکارها و فروشگاه‌ها به مدت زمان خاصی برای شناخته شدن و رسیدن به فروش زیاد نیاز دارند. در واقع صاحب کسب‌وکار در ابتدای کار باید تا مدتی به فعالیت خود بدون سود خاصی ادامه دهد تا در نهایت پس از شناخته شدن بتواند به سود برسد. گاهی حتی به این مرحله هم نمی‌رسد و در ابتدای کار از پس هزینه‌ها برنمی‌آید.

اما با فرانچایز به این شکل نیست. از آنجایی که به تبلیغات گسترده و باخبر شدن مشتریان از خدمات، برند، فروشگاه و محصولات شما نیازی نخواهد بود و از قبل مشتریان وفادار خود را دارید، در مدت زمان کوتاهی به سود و بهره خواهید رسید.

 

4. در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌کنید.

صاحبان هر برند و محصولی در ابتدای فعالیت باید به نحوی تبلیغات انجام دهند. بدون انجام تبلیغات گسترده، حرفه‌ای و برنامه‌ریزی شده نمی‌توانید به رشد چشمگیری دست پیدا کنید و مشخصاً یک تبلیغات حسابی به هزینه‌های زیادی هم نیاز دارد. از جهتی خود شروع یک کسب‌وکار تازه به سرمایه زیادی نیاز خواهد داشت و از جهتی ریسک از دست رفتن این سرمایه هم همراه خواهد بود.

تمامی این موارد در حالی است که با فرانچایز نه تنها این ریسک بزرگ وجود ندارد، بلکه به تبلیغات سنگین و خاص نیازی نخواهد بود. به این شکل تا حدود زیادی در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرده‌اید.

 

5. نوع دلخواه خود را انتخاب می‌کنید.

با این نوع سرمایه‌گذاری و اعطای نمایندگی می‌توانید رئیس خودتان باشید. در واقع خودتان انتخاب می‌کنید که چه نوع فرانچایز مد نظرتان است و آیا می‌خواهید تنها سرمایه‌گذار باشید یا پخش و توزیع محصولات برند را بر عهده بگیرید؟ همه چیز به خود شما و البته کسب‌وکار مورد نظرتان بستگی دارد.

 

6. حمایت بیشتری خواهید داشت.

وابسته به نوع فرانچایز، برای مثال فرانچایز تک گانه یا منطقه‌ای، در هر مرحله از کار و شروع کسب‌وکار که به مشکل بخورید، می‌توانید از کسب‌وکار مادر کمک بگیرید. در واقع از آنجایی که سود هر دو طرف قرارداد به یکدیگر وابسته است و از جهتی کسب‌وکار یا برند اصلی نمی‌خواهد اعتبار نام خود را زیر سؤال ببرد، فرانچایز گیرنده را همراهی خواهند کرد.

 

7. به تجربه قبلی نیازی نخواهید داشت.

از دیگر مزایای فرانچایز برای فرانچایز گیرنده می‌توانیم به عدم نیاز به تجربه اشاره کنیم. راه‌اندازی هر کسب‌وکار یا حتی ارائه هر خدماتی به تجربه قبلی نیاز دارد. در صورت عدم داشتن تجربه احتمال شکست خوردن یا زمان بردن رشد و توسعه کار وجود دارد. در حالی که برای فرانچایز تجربه کوتاه مدت یا حتی بدون تجربه بودن هم موردی ندارد چراکه می‌توانید از حمایت و تجربه کسب‌وکار مادر استفاده کنید.

 

مزایای فرانچایز برای فرانچایز دهنده

همان‌طور که گفتیم، فرانچایز یک بازی دو سر برد است. در نتیجه چنین مزایایی را هم برای فرانچایز دهنده به همراه خواهد داشت:

 

1. سود بیشتری خواهید داشت.

چه صاحب کسب‌وکاری است که به کمی سود و درآمد بیشتر علاقه نداشته باشد؟ با فرانچایز از جهات مختلفی به سود بیشتر خواهید رسید که این موارد را شامل می‌شوند:

• محصولات برند شما به صورت گسترده‌تری به فروش خواهند رسید.
• مشتریان بیشتری جذب خواهید کرد.‌
• با فرانچایز سرمایه‌گذاری، سرمایه بیشتری برای تولیدات گسترده، فروش بیشتر و در نهایت سود بیشتر خواهید داشت.
• وابسته به نوع فرانچایز، گاهی هزینه حق تکثیر، حق فروش و یا استفاده از نام تجاری خود را دریافت خواهید کرد. به هر اندازه که برند و کسب‌وکار شما بزرگتر باشد، هزینه بیشتری دریافت خواهید کرد.

 

2. هزینه‌های شما کمتر می‌شود.

هیچ کسب‌وکاری به هر اندازه هم که بزرگ و شناخته‌شده باشد، در جایی متوقف نمی‌شود. به عبارتی همیشه جایی برای پیشرفت و رشد بیشتر وجود دارد. همان‌طور که می‌دانید، برای ارائه‌دهندگان خدمات، برندها، تولیدکنندگان و فروشندگان به هزینه خاصی برای گسترش کسب‌وکار نیاز خواهد بود. برای مثال برای افتتاح یک شعبه جدید از رستوران یا فروشگاه زنجیره‌ای به هزینه‌های زیادی نیاز است که البته از طریق فرانچایز و با کمک فرانچایز گیرنده هزینه‌های شما کمتر می‌شود.

 

3. سرعت رشد بیشتری خواهید داشت.

راه‌اندازی شعب و خط تولیدهای جدید زمان‌بر و گاهی دشوار است. اما زمانی که فرانچایزر به عنوان یک نیروی تازه نفس با هزینه، انرژی و استراتژی‌های جدید وارد صحنه می‌شود، سرعت رشد کسب‌وکار شما بیشتر خواهد شد. وابسته به نوع قرارداد، حتی می‌توانید کنار بنشینید و جذب مشتریان جدید را توسط فرانچایز گیرنده تماشا کنید.

 

4. افزایش آگاهی از برند رخ می‌دهد.

مشخصاً زمانی که فرانچایزر یک شعبه جدید از رستوران یا کسب‌وکار شما در منطقه یا شهری دیگر افتتاح می‌کند، افراد آن منطقه با فروشگاه، خدمات و برند شما آشنا می‌شوند. برای مثال اگر خدمات خاصی را در تهران ارائه می‌دهید، فرانچایزر شما می‌تواند این خدمات را به شهر خود ببرد و به این ترتیب کم‌کم در سطح کشور شناخته شوید.

 

5. حمایت بیشتری خواهید داشت.

حمایتی که برای فرانچایزر و فرانچایزی وجود دارد یک حمایت دو طرفه است چراکه در اغلب موارد سود و بهره هر دو به یکدیگر وابسته است. اگر یکی از آن‌ها شکست بخورد، به دیگری هم لطمه خواهد زد و در عین حال موفقیت یکی، موفقیت برای دیگری را به همراه خواهد داشت.

 

تفاوت فرانچایز با فرانشیز

به طور کلی به خاطر بسپارید که فرانچایز یک عبارت فرانسوی با نوشتار Franchise است. این عبارت به اشکال مختلفی تلفظ شده و گاهی به آن فرانچایز و گاهی فرانشیز گفته می‌شود. در نتیجه تفاوت فرانچایز با فرانشیز در مسئله خاصی نیست و هر دو یکی هستند، تنها تلفظ‌های مختلف این عبارت محسوب می‌شوند.

 

تفاوت فرانچایز با نمایندگی

فرانچایز و نمایندگی هر دو از روش‌های گسترش کسب‌وکار یا برند به حساب می‌آیند که البته تفاوت‌هایی دارند. به طور خلاصه تفاوت فرانچایز با نمایندگی در این است که عموماً فرانچایز گیرنده تحت عنوان و نام برند فعالیت دارد و صاحب اصلی کسب‌وکار خود به حساب می‌آید. در حالی که در نمایندگی، کسب‌وکار مادر صاحب اصلی شعب به شمار می‌رود و نظارت کامل بر فعالیت‌ها دارد.

 

بهترین فرانچایزهای ایران

استفاده از استراتژی فرانچایز تنها مختص به خارج از کشور نیست و برندها، فروشگاه‌ها و کسب‌وکارهای گوناگونی در ایران از مزایای آن بهره‌مند شده‌اند. به طور کلی این دو مورد را می‌توانیم به عنوان بهترین فرانچایزهای ایران معرفی کنیم:

• فروشگاه‌های زنجیره‌ای گندم: فروشگاه‌های گندم از بهترین نمونه‌های فرانچایزهای ایران هستند. این فروشگاه‌ها با شعار حس خوب خرید در سراسر ایران فعالیت دارند و مایحتاج زندگی را به بهترین شکل ممکن از برندهای معتبر و برتر برای مردم فراهم می‌کنند.
• فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش: افق کوروش مثال عالی دیگری برای فرانچایز در ایران است. این فروشگاه پس از چندین سال تجربه در این زمینه، حال دارای شعب گوناگون در مناطق و شهرهای مختلف ایران است.

این موارد نمونه‌های موفقی از فرانچایز در ایران به حساب می‌آیند که نه تنها با فعالیت و استراتژی خود به رشد گسترده رسیده‌اند، بلکه به افراد بی‌شماری در ایران برای کسب درآمد کمک کرده‌اند.